18 maart 2019: Perspectieven op geluk

Met belangwekkende dwarsverbanden tussen de oosterse en westerse filosofie

Edward van der Tuuk

Filosoof en freelance docent voor HOVO, U3L en ISVW

In materieel opzicht hebben we het nog nooit zo goed gehad als in de afgelopen 50 jaar. En dat vindt zijn weerslag in ons welbevinden: uit de ‘World Happiness Database’ blijkt dat in Nederland het ‘bruto nationaal geluk’ in de top 10 staat. Tegelijkertijd is de moderne mens en masse op zoek naar zin en betekenis. “Zingeving is geen hobby voor op je sterfbed. De steeds vaker en steeds vroeger in het leven voorkomende ‘ziekte’ burn-out, bijvoorbeeld, noopt ‘burn-out-patiënten’ aan de slag te gaan met zingevingsvragen. Terugkijkend, zeggen de meesten, dat ze dat eerder, preventief, hadden moeten doen.” (Pieter Barnhoorn, huisarts in Leiden, Volkskrant, 14 oktober 2018).

Terwijl China en India zich in hoog tempo ontwikkelen tot moderne economieën zoeken veel westerlingen juist inspiratie in de oosterse filosofie. Deze filosofie lijkt een levenswijze te propageren die ons westerlingen vreemd is. Maar ook de westerse klassieke filosofie blijkt een rijke bron voor inspiratie als het gaat om bezinning en zingeving. Sterker nog: er zijn interessante dwarsverbanden te vinden tussen de oosterse en westerse filosofie. We kampen immers nog steeds met dezelfde soort levensvragen als mensen uit het verleden. De moderne wetenschap is niet ontworpen om antwoord te geven op levensvragen. De filosofie, zowel oosterse als westerse, houdt zich daarentegen vanaf haar prille begin bij uitstek bezig met de vraag hoe vorm en inhoud te geven aan het leven. Elementen uit die oude filosofie zien we vandaag de dag dan ook terug in bijvoorbeeld mindfulness, positieve psychologie en cognitieve gedragstherapieën als ACT (acceptance and commitment therapy), en worden ondersteund door psychologisch en neurologisch onderzoek.