Emoties in de samenleving
Angst, verontwaardiging en het lot van de waarheid
Henri Beunders – Historicus, publicist en hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
De coronacrisis maakt duidelijker dan ooit hoe onbestendig het bestaan is. En hoe onbestendig de mens zelf is. En zeker ook hoe bij de individuele mens de veronderstelde rationele levenshouding kan wijken voor een meer emotionele houding: angst en gehoorzaamheid en daarna schaamte, achteloosheid, verzet.
De coronacrisis is een uitzonderlijke periode voor mens en samenleving. Een crisis waarin op nationale schaal allerlei gevoelens en stromingen aan de oppervlakte komen die in ‘normale tijden’ vaak slechts te zien zijn bij bepaalde groepen, zoals actievoerders voor dit of dat doel, of bij individuen die zich in de media opwerpen als slachtoffer van dit of dat. Te denken valt aan Greenpeace, Wakker Dier, #Metoo, #BlackLivesMatter, #KickOutZwartePiet, @SchokkendGroningen, #VirusWaarheid. En zo meer.
Beunders bespreekt in zijn lezing het fenomeen van de sociale beweging, welke emoties hier bij een rol spelen, en welke strijdmethoden gebruikt worden en wel of niet succesvol zijn. De periode is de afgelopen halve eeuw, al ligt het accent op de ontwikkelingen in deze eeuw. Beunders heeft diverse boeken geschreven die handelen over de wisselwerking tussen maatschappij, mens en media. Bijvoorbeeld: Wat je ziet ben je zelf. Lust, leven en lijden voor de camera over de eerste serie van de reality-tv-serie Big Brother (2000) en Publieke Tranen. De drijfveren van de emotiecultuur (2002). Recentelijker schreef hij over de emotionalisering van het strafrecht: Hoeveel recht heeft de emotie? Over straffen in de slachtoffercultuur (2018). Dit jaar is zijn boek verschenen: Optocht der tattoos. Jacht op een betekenisvol bestaan. Kernvraag is altijd: wat drijft de mens?
Als wetenschapper op het gebied van de publieke opinie, de samenleving en de media was hij in augustus j.l. een van de externe adviseurs van het ministerie van VWS over de vraag welke lessen de overheid kan en moet trekken van De Eerste Golf in de corona-pandemie.
Samen met de aanwezigen zullen vragen over de veranderende samenleving en veranderende emotiehuishouding worden besproken. Met als kernwoorden ‘Ik’ en ‘Wij’. En niet te vergeten wat in deze onzekere tijden waarin niemand De Waarheid meer in pacht heeft, nog over is van oude zekerheden.